Stelling: mijn glas moet áltijd halfvol zijn en ik vind dat dit ook voor anderen zou moeten gelden. Ben jij of ken jij iemand wie hier met een dikke JA op reageert? Dan heb je mogelijk te maken met een vorm van geforceerde positiviteit ofwel toxic positivity.

En ik hoor je denken, positiviteit is toch helemaal niet slecht? Nee, zeker niet! Een positieve mindset is fantastisch. Echter, zoals Susan David (Ph.D in Clinical Psychology) aangeeft wordt binnen de Westerse cultuur positiviteit meer gewaardeerd dan emotionele waarheid. Positief zijn én denken is een nieuwe vorm van ‘moral correctness’ geworden, de morele of sociale standaard waar men aan heeft te voldoen. Door positiviteit boven emotionele waarheid te stellen kan gezonde positiviteit doorslaan naar een teveel van (dat stiekem net als alles ins ons leven zo is).

Waarom spreken we over een teveel van?

Positiviteit wordt toxisch zodra het als een ontwijkingsmechanisme wordt ingezet om stress, negatieve emoties of andere negatieve ervaringen te verdoezelen, ontkennen, ontwijken of minimaliseren. Zowel in onszelf als bij anderen.

Hoe herken je toxic positivity?

In de taal kan je toxic positivity herkennen aan uitspraken als ‘het is wat het is’, ‘als ik het kan, dan kan jij het toch ook!’ en ‘alles gebeurt met een reden’. Of bijvoorbeeld door tegen iemand die ziek is te zeggen “Blijf positief, geloof erin en alles komt goed!” Vaak goed bedoeld en vanuit een positieve intentie, maar met schadelijke gevolgen als iemand zich daadwerkelijk in een pijnlijke situatie bevindt en ‘negatieve’ emoties ervaart. Het signaleert dat er geen ruimte is voor de pijn die wordt ervaren. En de realiteit ís dat er pijn bestaat in deze wereld, in het leven van onszelf en de mensen om ons heen.

Stel je eens voor…

Bij jou op de werkvloer is er sprake van toxic positivity waarbij een positieve kijk op pijn of andere negatieve emoties wordt afgedwongen. Dan kan een cultuur ontstaan waarin men wordt aangemoedigd om te zwijgen over zijn of haar worstelingen.

Als reactie creëert men een masker waardoor het voor de buitenwereld lijkt alsof alles okay is, terwijl achter dat masker een gevoel van angst, boosheid, frustratie of pijn wordt ervaren. Zeker omdat we niet gezien willen worden als een ‘aansteller’ of een ‘zeurpiet’, zal het masker het winnen van de moed om kwetsbaar te zijn. Terwijl die kwetsbaarheid juist zo waardevol is en vaak de sleutel tot o.a. betekenisvolle relaties! (aldus Brene Brown & Mark Manson)

Als je jouw gevoelens, of dat van anderen, niet voldoende erkent kunnen deze diep in het lichaam weggestopt worden. Dit kan leiden tot verschillende vormen van mentale-, maar ook fysieke klachten.

Toxic positivity kan er onder andere toe leiden dat…

• de ander zich schaamt omdat de gevoelde emoties niet geaccepteerd of gevalideerd worden;
• de ander zich schuldig voelt omdat hij of zij iets verkeerds lijkt te doen; ‘waarom kan ik niet zo positief zijn als jij?’;
• iemand emotionele situaties ontwijkt waarbij diegene zich ongemakkelijk voelt. Dit kan zelfs zodanig geïnternaliseerd worden dat we moeilijke emoties in onszelf ontkennen of onderdrukken;
• er geen groei plaatsvindt! Doordat we pijnlijke emoties of situaties uit de weg gaan met toxic positivity, leren we ook niet de waardevolle lessen die deze gevoelens met zich mee brengen.